Οδοντόκρεμες φθορίου: Η αλλοίωση της αντίληψης της γεύσης
Μετά τη χρήση οδοντόκρεμας, ο χυμός πορτοκαλιού και άλλοι χυμοί έχουν δυσάρεστη γεύση. Το λαυρυλοθειικό νάτριο (SLS) αλλοιώνει την αντίληψη της γεύσης, επειδή σπάει τα φωσφολιπίδια (phospholipids) που αναστέλλουν τους υποδοχείς γεύσης για τη γλυκύτητα, δίνοντας τροφή σε μια πικρή γεύση. Σε αντίθεση, τα μήλα είναι γνωστό ότι έχουν πιο ευχάριστη γεύση μετά τη χρήση οδοντόκρεμας. Η διάκριση μεταξύ των υποθέσεων που αφήνει η πικρή γεύση του χυμού πορτοκαλιού είναι τα αποτέλεσμα από το φθοριούχο κασσιτέρο (stannous fluoride) (SnF2) ή από το δωδεκυλοθειικό νάτριο|λαυρυλοθειικό νάτριο (SLS), το οποίο εξακολουθεί να παραμένει ένα άλυτο πρόβλημα και πιστεύεται ότι η μενθόλη (menthol) που προστίθεται για τη γεύση, μπορεί να είναι η αιτία στην αλλαγή της αντίληψης της γεύσης, όταν είναι δεσμευτικοί οι θερμο-υποδοχείς ή κρυο-υποδοχείς της γλώσσας. Η ποσότητα του φθορίου στις οδοντόκρεμες ποικίλλει από χώρα σε χώρα: οι οδοντόκρεμες στο Ηνωμένο Βασίλειο και στην Ελλάδα, συνήθως περιέχουν περισσότερο φθόριο από ότι οι οδοντόκρεμες στις ΗΠΑ, με την οδοντόκρεμα που πωλείται στην Ελλάδα, συνήθως να περιέχει 1.450 ppm F.
Πως είναι δυνατόν ένα τέτοιο δηλητήριο να κυκλοφορεί σε τέτοιο εύρος και μάλιστα να εμπεριέχετε σε προϊόντα που απευθύνονται σε παιδιά, ακόμα και βρέφη! Η ιστορία ξεκίνησε το 1945 όταν ένα αμφιλεγόμενο πείραμα στην Αμερική έδειξε ότι η πρόσληψη φθορίου μπορεί να προστατεύσει από την Τερηδόνα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την εκτεταμένη φθορίωση του πόσιμου νερού σε πολλές Αμερικανικές μεγαλουπόλεις. Το πείραμα αυτό παρ’ ότι έχει καταρριφθεί από νεώτερες (και ποιό εμπεριστατωμένες) μελέτες, συνεχίζει να αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο αυτής της πρακτικής ακόμα και στον 21ο αιώνα. Με προφανή σπουδή, Δυτικές κυβερνήσεις ακόμα και σήμερα προσπαθούν να επιβάλλουν φθορίωση νερού σε μεγαλουπόλεις παρ’ όλη την αντίδραση των τοπικών κοινωνιών. Η περιβόητη έρευνα είχε ενισχυθεί από βιομηχανίες χημικών με σκοπό να μπορέσουν να ξεφορτωθούν τα τοξικά τους απόβλητα αμοιβόμενες! Γι’ αυτό, το φθόριο που χρησιμοποιήθηκε και εξακολουθεί να χρησιμοποιείται δεν είναι κάποιο επεξεργασμένο ή εξευγενισμένο προϊόν, αλλά κοινό, τοξικό απόβλητο!!
Ιδιαίτερα για την υγεία των δοντιών των παιδιών είναι επιβλαβές καθώς καταστρέφει τους ιστούς τόσο των αναπτυσσόμενων δοντιών όσο και των οστών. Το πονηρό σημείο βεβαίως είναι η αρχική διαπίστωση ότι το φθόριο έχει άμεση σχέση με την ικανότητα μνήμης και σκέψης. Δεκάδες έρευνες έχουν αποδείξει την άμεση σχέση κατανάλωσης φθορίου ακόμα και με μείωση του ανθρώπινου δείκτη νοημοσύνης! Στις ΗΠΑ, από τα μέσα της δεκαετίας του 1920, είχε παρατηρηθεί ότι τα παιδιά που ζούσαν στην περιοχή του Pittsburgh όπου βρισκόταν το εργοστάσιο παραγωγής αλουμινίου της ALCOA (Aluminum Company of America) παρουσίαζαν σε ιδιαίτερα μεγάλο ποσοστό στίγματα στο σμάλτο των μόνιμων δοντιών, αμέσως μόλις έβγαιναν αυτά. Τα στίγματα αυτά διαπιστώθηκε ότι οφείλονταν στην εναπόθεση φθορίου σε αυτά. Η πάθηση αυτή έγινε γνωστή ως φθοριοχρωμάτωση και από τότε τα στίγματα στο σμάλτο των δοντιών θεωρούνται ως ένα χαρακτηριστικό σύμπτωμα της τοξικής συσσώρευσης φθορίου στον οργανισμό.
Η ALCOA θορυβήθηκε από τη πιθανότητα των εκτεταμένων μηνύσεων και των αποζημιώσεων που θα καλούνταν σίγουρα να καταβάλει, καθώς το εργοστάσιο της απελευθέρωνε τεράστιες ποσότητες φθοριούχων. Για κάποια χρόνια το θέμα καλυπτόταν ικανοποιητικά και κανείς από τους αρμόδιους φορείς των ΗΠΑ δεν ασχολούταν με αυτό. Πόσο τυχαίο να είναι, άραγε, το γεγονός ότι την ίδια εποχή Υπουργός Οικονομικών (US Treasurer) των ΗΠΑ ήταν ο Andrew Mellon, ένας από τους ιδρυτές και μεγαλομετόχους της ALCOA, και το ότι η Υπηρεσία Δημόσιας Υγείας των ΗΠΑ (US Public Health Service) βρίσκονταν κάτω από τον άμεσο έλεγχο του Υπουργείου Οικονομικών; Το δεδομένο πάντως είναι πως για όσα χρόνια ήταν ο Andrew Mellon υπουργός, σε καμμία από τις επίσημες εκθέσεις (Public Health Reports) της US Public Health Service δεν υπήρξε καμία αναφορά για την τοξικότητα των φθοριούχων.
Η λύση στο νομικό πρόβλημα της συσχέτισης της ALCOA με την τοξική συσσώρευση φθορίου στα παιδιά που ζούσαν στην περιοχή γύρω από το εργοστάσιο της δόθηκε από την «επιστήμη». Το 1931, ο Η. V. Churchill, επικεφαλής χημικός της ALCOA, ανακοίνωσε επίσημα ότι, σύμφωνα με τα αποτελέσματα επιστημονικών μελετών, τα στίγματα στα δόντια των παιδιών οφείλονταν στο φθόριο που υπήρχε στο νερό της περιοχής και όχι στα φθοριούχα απόβλητα της εταιρίας! Η λύση αυτή προωθήθηκε έντονα και αποτυπώθηκε στον τίτλο της 31ης Μαΐου της εφημερίδας Pittsburgh Press: Scientist Here Finds Secret Poison Which Blackens Teeth of Children» δημιουργώντας την αίσθηση πως μόνο το φθόριο του νερού προκαλούσε τα στίγματα. Παραδόξως, ούτε τότε δεν αναρωτήθηκε κάποιος από τους αρμόδιους για τα θέματα της δημόσιας υγείας στην περιοχή του Pittsburgh, πως βρέθηκε το φθόριο στο νερό της συγκεκριμένης περιοχής !!
Ωστόσο, η επιστράτευση της «επιστήμης» για την προστασία των βιομηχανιών από τα νομικά προβλήματα και τις αποζημιώσεις σχετικά με τα φθοριούχα τοξικά απόβλητα δεν ήταν κάτι που σχεδιάστηκε και ξεκίνησε εκείνη τη στιγμή, απλώς τότε άρχισε να εφαρμόζεται. Φαίνεται πως ο βασικός σχεδιασμός είχε γίνει αρκετά χρόνια πριν. Τα πρώτα βήματα της πραγματοποίησης του ανιχνεύονται τουλάχιστον από το 1925, οπότε και ιδρύθηκαν τόσο το Mellon Institute από τους Andrew και Richard Mellon, ιδρυτές και βασικούς μετόχους της ALCOA, όσο και το Kettering Laboratory που δημιουργήθηκε από εισφορές της ALCOA, της Ethyl Corporation, της General Electric, της DuPont, καθώς και άλλων εταιριών που αντιμετώπιζαν προβλήματα με τοξικά φθοριούχα βιομηχανικά απόβλητα. Ενδεικτικά, αναφέρεται ο ρόλος του Kettering Laboratory στη συγκάλυψη των κινδύνων από τη χρήση των CFCs και του φρέον ως ψυκτικών υγρών, ουσίες που χρειάστηκε να περάσουν χρόνια για να απαγορευτεί τελικά η χρήση τους, για λόγους προστασίας του όζοντος της ατμόσφαιρας.
Βέβαια, το «κόλπο» της ενοχοποίησης του φθορίου του νερού για την προστασία των βιομηχανιών από μηνύσεις για τοξικά φθοριούχα απόβλητα, δεν σταμάτησε στο Pittsburgh. Συνεχίστηκε με μια εκτεταμένη εκστρατεία marketing που αποσκοπούσε να μετατρέψει ένα δηλητήριο, το φθόριο, σε μια ουσία που όλοι θα ήθελαν να έχουν στον οργανισμό τους και, κυρίως στις ΗΠΑ, και στο νερό τους! Γιατί, αν η τροφή που τρως και το νερό που πίνεις έχουν σχετικά μεγάλες ποσότητες φθορίου, πώς μπορεί κανείς να κατηγορήσει τις βιομηχανίες ότι ευθύνονται για τη δηλητηρίαση των ανθρώπων με φθόριο; Για να πετύχει όμως το «μεγάλο κόλπο», έπρεπε να βρεθεί ένα συγκεκριμένο όφελος που θα πρόσφερε το φθόριο στον κάθε άνθρωπο ή, τουλάχιστον, να επινοηθεί.
Και τελικά «βρέθηκε»: Το φθόριο προστατεύει από την τερηδόνα των δοντιών
Η ιδέα ανήκε σε έναν χημικό, ο οποίος -παραδόξως- εργαζόταν στο Mellon Institute, ενω τις έρευνές του χρηματοδοτούσε η ALCOA! Το όνομα του ήταν Gerald J. Cox. Στις 29 Σεπτεμβρίου του 1939, ο Gerald J.Cox ξεκίνησε να παίζει τον ρόλο του στην προώθηση των φθοριούχων και της φθορίωσης, με το αρχικό σχόλιο πως «η παρούσα τάση, για την απομάκρυνση των φθοριούχων από τις τροφές και το νερό πρέπει να αντιστραφεί».
Ένα ιδιαίτερα αξιοσημείωτο σημείο στον όλο ρόλο του Cox είναι το ότι ο ίδιος είχε αρχίσει ν’ ασχολείται με το θέμα του φθορίου και πριν ακόμα αρχίσει να χρηματοδοτείται από την ALCOA, και είχε υποβάλλει για δημοσίευση ένα σχετικό άρθρο. Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε τελικά τον Νοέμβριο του 1939 στο Journal of the American Water Works Assn.pp. 19264930. Σύμφωνα με το εν λόγω άρθρο, «τα φθοριούχα συγκαταλέγονται ανάμεσα στις περισσότερες τοξικές ουσίες και η φθοριοχρωμάτωση (τα στίγματα στο σμάλτο των δοντιών) μπορούν να εμφανιστούν ακόμα και με συγκεντρώσεις φθορίου τόσο μικρές όσο και το 0,0001 τοις εκατό στο πόσιμο νερό». Λίγο όμως μετά από την πρόσληψη του στο Mellon Institute και τη χρηματοδότηση του από την ALCOA, έκανε ένα πείραμα με αρουραίους στους οποίους έδινε μικρές ποσότητες φθορίου (με αμφισβητούμενα σήμερα πρωτόκολλα), καταλήγοντας σε ένα τόσο μυστήριο όσο και καταπληκτικό συμπέρασμα: Οι φθοριούχες ενώσεις μειώνουν την τερηδόνα και τον σχηματισμό κοιλοτήτων στα δόντια!!!
Το πείραμα του Cox ποτέ δεν επανεξετάστηκε επίσημα. Επίσης, ποτέ μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει μια πραγματική διπλά τυφλή και ελεγχόμενη μελέτη για να δείξει το αν το φθόριο προστατεύει πράγματι από την τερηδόνα η όχι. Επίσης, δεν έχει γίνει καμιά μελέτη για το αν το φθόριο προστατεύει από την τερηδόνα περισσότερο ή λιγότερο από τον μόλυβδο, το αρσενικό ή το ραδιενεργό ουράνιο …και όμως. Η προστατευτική δράση του φθορίου στα δόντια έγινε αμέσως αποδεκτή από την επιστημονική κοινότητα και έγιναν πιο ελαστικοί οι περιορισμοί για την προστασία από τις συγκεντρώσεις φθορίου στις τροφές και το νερό. Τα υπόλοιπα στην ιστορία της αλλαγής της εικόνας του φθορίου αποτελούν απλά θέμα χρημάτων, διαφημιστικής εκστρατείας, δημόσιων σχέσεων και ανθρώπων στην κατάλληλη θέση.
Σε αρκετές χώρες του κόσμου, οι εκστρατείες αυτές κατέληξαν σε συστηματική φθορίωοη του νερού του δικτύου ύδρευσης. Τέτοια παραδείγματα είναι οι ΗΠΑ αλλά και η Αγγλία, η Ιρλανδία και η Αυστραλία. Στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης, αν και αρχικά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο επικράτησε η τάση για τη φθορίωση του νερού, σήμερα πια έχει σταματήσει. Ωστόσο, στις χώρες που δεν γίνεται πια φθορίωση του νερού προωθείται σ’ εφαρμογή της φθορίωσης του μαγειρικού αλατιού. Στην εποχή μας, σχεδόν 250 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο χρησιμοποιούν φθοριωμένο νερό, ανάμεσα τους και κοντά στα 130 εκατομμύρια ανθρώπων στις ΗΠΑ. Στην Ελλάδα η απάντηση στη σχετική μας έρευνα (2010) ήταν πως αν και η φθορίωοη του νερού υπήρξε κάποια στιγμή σαν σκέψη, τελικά δεν εφαρμόστηκε ποτέ επίσημα. Σήμερα όμως πιθανόν φθοριώνεται τουλάχιστον η Αθήνα.
Ο τρόπος με τον οποίο επιτυγχάνεται η φθορίωση του νερού είναι πολύ απλός: Τα φίλτρα που έχουν σε έναν βαθμό συγκρατήσει τις τοξικές φθοριούχες τοξικές ενώσεις κατά τη διάρκεια π.χ. της παραγωγής λιπασμάτων, αφού κορεσθούν και δεν μπορούν να συγκρατήσουν άλλα τοξικά απόβλητα, πωλούνται χωρίς καμιά επεξεργασία στις υπηρεσίες ή στους δήμους των πόλεων που έχουν την ευθύνη της φθορίωσης του νερού! Αυτό σημαίνει ότι π.χ. η νόμιμη διαχείριση των φθοριούχων αποβλήτων της βιομηχανίας λιπασμάτων έχει κόστος περίπου 1,40 δολάρια το γαλόνι, που κανονικά θα έπρεπε να πληρωθεί και θα επιβάρυνε την υπεύθυνη βιομηχανία.
Αντίθετα, με την προώθηση της φθορίωσης του νερού, τα απόβλητα -χωρίς καμιά επεξεργασία- πωλούνται από την ίδια βιομηχανία ως ένα υποπροϊόν της παραγωγής, σε μια τιμή περίπου 0,60 δολάρια το γαλόνι, έχοντας έτσι κέρδος 2,0 δολάρια το γαλόνι. Και μιλάμε, βέβαια, για πολλά εκατομμύρια γαλόνια και δολάρια. Η ιστορία τους ξεκινάει, τουλάχιστον στις ΗΠΑ, στις 26 Ιανουαρίου του 1956, με μια ολοσέλιδη διαφήμιση στους New York Times. Η Procter and Gamble παρουσιάζει την οδοντόκρεμα Cr… ως ένα σημαντικό βήμα στην Ιατρική, παραλληλίζοντας τη δημιουργία της πρώτης οδοντόκρεμας με φθόριο, με εκείνη της ανακάλυψης της πενικιλίνης!!!! Το ίδιο λένε και για τα εμβόλια !!!
Ο Harold Hillenbrand, γραμματέας τότε της American Dental Association, απαντά στη διαφήμιση λέγοντας πως δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να στηρίζει τον ισχυρισμό πως οποιαδήποτε φθοριούχος οδοντόπαστα μπορεί να προστατεύσει από την τερηδόνα. Ξαφνικά και χωρίς να έχει υπάρξει κανένα επιπλέον επιστημονικό στοιχείο, το 1960 η American Dental Association επικυρώνει τον ισχυρισμό της Procter & Gamble για την ασφάλεια και τη δραστικότητα της Cr… Όλες οι μεγάλες εταιρίες παραγωγής οδοντόκρεμας, σπεύδουν να χαρίσουν ένα κύκλο προστασίας στους πελάτες τους, για να μη χάσουν το τρένο. Το 1970, οι φθοριούχες οδοντόκρεμες φτάνουν να έχουν το 90% της αγοράς. Σήμερα, στην Ελλάδα, όλες οι μεγάλες μάρκες οδοντόκρεμας που υπάρχουν στα σουπερμάρκετ έχουν κάποια μορφή φθοριούχας ένωσης, συνήθως φθοριούχο νάτριο ή κάποια παραλλαγή του. Πρόκειται για την ίδια ακριβώς ουσία που χρησιμοποιείται σε εντομοκτόνα και ποντικοκτόνα.
Το έτος 1996 κυκλοφόρησε στη διεθνή αγορά το φάρμακο Sodium Fluoride, ελληνικά Φθοριούχο Νάτριο, εμπορικό όνομα FLUREXIL της Zyma Ελβετίας, με σκοπό τη χρήση του στη θεραπεία της οστεοπόρωσης. Όμως στην κλινική πράξη απεδείχθη ότι το φθοριούχο νάτριο αυξάνει πολύ την οστική πυκνότητα, αλλά κάνει μη ποιοτικό οστό, εύθραυστο, με αποτέλεσμα, επιδημιολογικώς να αυξάνονται τα κατάγματα παρά να μειώνονται. Έτσι σύντομα το φάρμακο απεσύρθη μέσα σε μια πενταετία. Σήμερα δεν κυκλοφορεί πλέον στο εμπόριο.
Αναρωτήσου: Γιατί άραγε οι πολύ «καλές» οδοντόκρεμες, οι πολυδιαφημισμένες με το αστρονομικό marketing που παρέχουν 24ωρη προστασία από ουλίτιδα, από τερηδόνα, απ’ την Αρτά και τα Γιάννενα κοστίζουν το πολύ μέχρι 3,5 ευρώ, ενώ οι φυτικές που δεν έχουν φθόριο κοστίζουν από 8 ευρώ και πάνω !! δεν είναι καν ερώτηση έτσι;
