Τι είναι ζεόλιθος [μέρος 1]
Πρόκειται για 100% φυσικό ορυκτό που χωρίς καμιά χημική κατεργασία παρά μόνο εξόρυξη, θρυμματισμό και κοσκίνισμα, είναι έτοιμο για χρήση με πάρα πολλές εφαρμογές. Ο Ζεόλιθος από μόνος του ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΛΙΠΑΣΜΑ. Είναι ένα καταπληκτικό ΕΔΑΦΟΒΕΛΤΙΩΤΙΚΟ ορυκτό, με χίλιες χρήσιμες εφαρμογές, το οποίο βοηθά το φυτό να εκμεταλλευτεί στο έπακρο τα θρεπτικά συστατικά και το νερό που βρίσκονται στο έδαφος αλά και στον αέρα που περιβάλλουν τα φυτά μας.
Με την ενσωμάτωσή του στο έδαφος, δεσμεύει τα θρεπτικά συστατικά και τα διατηρεί κοντά στο ριζικό σύστημα των φυτών για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Έτσι το νερό – ακόμα και έπειτα από μεγάλες βροχοπτώσεις – δεν μπορεί να τα παρασύρει σε μεγαλύτερο βάθος. Παράλληλα, η αφομοίωση των θρεπτικών συστατικών από τα φυτά πραγματοποιείται με φυσιολογικούς ρυθμούς. Βελτιώνει τη δομή και τη χημική σύσταση του εδάφους εξουδετερώνοντας τα οξέα. Επίσης βοηθάει στη συγκράτηση της υγρασίας ιδιαίτερα στα αμμώδη εδάφη. Ακόμη με τη χρήση του ζεόλιθου παρατηρήθηκε ότι μειώθηκε η χρήση λιπασμάτων κατά 56%-100% και η χρήση ύδατος άρδευσης κατά 33%-67%, αποτράπηκε η έκπλυση επιβλαβών ουσιών από το χερσαίο στο υδάτινο περιβάλλον, μειώθηκε ο ευτροφισμός των υδάτων και προστατεύτηκε η ποιότητα των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων.
Έχει εφαρμογές όπως:
- Την Γεωργία
- Στην κτηνοτροφία
- Στην ιχθυοτροφία και τα ενυδρεία
- Στους βιολογικούς καθαρισμούς
- Στην επεξεργασία του νερού
- Σας συμπλήρωμα διατροφής για την αποτοξίνωση του οργανισμού
Εφαρμογές του ζεόλιθου στη Γεωργία και Κτηνοτροφία
Από το βιβλίο «Εφαρμογές των ΕΜ στη γεωργία» καθηγητή γεωπονίας ΑΠΘ Γεωργίου Α. Δαουτόπουλου
Οι αναγνώστες μας έχουν ήδη ακούσει το όνομά του και ασφαλώς θα διερωτήθηκαν τι είναι το καινούργιο αυτό φρούτο. Ναι, είναι καινούριο, αφού μόλις πριν από μια περίπου δεκαετία άρχισε να χρησιμοποιείται δειλά-δειλά στην Ελληνική γεωργία. Πολύ παλιό φρούτο για άλλες χώρες όπως η Ιαπωνία που το χρησιμοποιεί στη γεωργία από το 1960. Έχει πολύ μεγάλες προοπτικές, χάρις στα πλεονεκτήματα που προσφέρει. Μερικοί ονομάζουν τον ζεόλιθο «πέτρα της ζωής» ενώ άλλοι, «θαυματουργή ή μαγική πέτρα».
Το όνομά του προέρχεται από τις λέξεις ζέω = βράζω και λίθος = πέτρα γιατί όταν θερμανθεί αποβάλλει, με τη μορφή φυσαλίδων, το νερό που έχει συγκρατήσει, δίνοντας την εντύπωση ότι βράζει.
Ο ζεόλιθος ανακαλύφθηκε το 1756 από τους γεωλόγους και το 1950 η βιομηχανία άρχισε να παρασκευάζει και συνθετικό ζεόλιθο για τις πολλές βιομηχανικές εφαρμογές που βρίσκει. Τα κοιτάσματα του ζεόλιθου σχηματίστηκαν πριν από εκατομμύρια χρόνια, από τις εκρήξεις των ηφαιστείων όταν η στάχτη των εκρήξεων έπεσε σε ρηχές και αλμυρές συγκεντρώσεις θαλασσινού νερού, η χημική αντίδραση των οποίων δημιούργησε τα σημερινά φυσικά κοιτάσματα ζεόλιθου.
Αυτό που κάνει τον ζεόλιθο περιζήτητο σήμερα είναι ότι αποτελεί ένα από τα λιγοστά φυσικά ορυκτά που είναι αρνητικά φορτισμένα και έχει κρυσταλλική δομή που μοιάζει σαν μια κηρύθρα μελισσών (Σχήμα 2.16). Η δομή αυτή προσφέρει πολυάριθμα τρισδιάστατα κενά ή θαλάμους που φθάνουν μέχρι το 50% του αφυδατωμένου όγκου του. Τα κενά αθτά είναι ανοιχτά για κατιόντα, βαρέα μέταλλα, τοξίνες και νερό ώστε να εισχωρήσουν και να παγιδευτούν και να απομακρυνθούν στη συνέχεια. Οι εδαφολόγοι, ονομάζουν την ιδιότητα αυτή ως Ικανότητα Ανταλλαγής Κατιόντων. Αν αυτό αδυνατείτε να το καταλάβετε, σημειώστε ότι μπορεί να συγκρατήσει άλλες ουσίες μέχρι το 30% του βάρους του. Σε αυτήν την ιδιότητα και στην ικανότητα συγκράτησης νερού (χωρίς να διογκώνεται), στηρίζεται η πολύτιμη συνδρομή την οποία προσφέρει στη γεωργία, στην κτηνοτροφία και στην ιατρική. Οι Αμερικάνοι το δοκίμασαν ως υπόστρωμα καλλιέργειας στις διαστημικές αποστολές μια και το ταξίδι για τον πλανήτη Άρη μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνον όταν μπορέσουμε να παράγουμε την τροφή του πληρώματος, μέσα στο διαστημόπλοιο που θα τους μεταφέρει στον αφιλόξενο πλανήτη.
Ας δούμε λοιπόν τις χρήσιμες εφαρμογές που μπορεί να έχει στη γεωργία και μάλιστα στη βιολογική γεωργία. Η χρήση του στη γεωργία είναι πάρα πολύ ανεπτυγμένη στην Ιαπωνία, όπως προαναφέραμε. Να σημειωθεί ότι στο πρόσφατο και τραγικό πυρηνικό ατύχημα της Φουκοσίμα, ο ζεόλιθος κλήθηκε να παγιδεύσει τα πυρηνικά στοιχεία που απελευθερώθηκαν. Η χρήση του στην Ευρώπη είναι πολύ περισσότερο εκτεταμένη, ενώ στη χώρα μας είναι περιορισμένη.
Ο ζεόλιθος είναι αργιλοπυριτικό υλικό με κρυσταλλική τετραεδρική δομή. Η χημική σύσταση του μπορεί να ποικίλει από θέση σε θέση. Στη φύση απαντώνται περισσότερα από 30 είδη ζεόλιθων από τα οποία τα 20 βρίσκονται σε ιζηματογενή πετρώματα. Ο καλύτερος είναι αυτός που περιέχει τον κλινοπτιλόλιθο σε μεγάλη αναλογία. Μια εκτίμηση της περιεκτικότητας Ελληνικού και ξένου ζεόλιθου, δίνει ο Πίνακας 2.12
Ο ζεόλιθος εφαρμόζεται με ενσωμάτωση στο έδαφος σε ποσότητες από 100 μέχρι 300 κιλά το στρέμμα για μια σειρά ετών (3-5), ανάλογα με την κοκκομετρική του σύσταση (λεπτότητα υλικού). Για δενδρώδεις και πολυετείς καλλιέργειες, καλόν είναι να προστίθεται κατά την προετοιμασία του αγρού, πριν τη φύτευση των δένδρων, σε ποσότητα 1-1,5 τόνου ανά στρέμμα και να ενσωματώνεται με φρέζα σε βάθος 15-20 εκ.
Πίνακας 1 Χημική σύνθεση του ζεόλιθου
Όσο πιο λεπτόκοκκο είναι το υλικό, τόσο πιο λιγότερη ποσότητα χρειάζεται να προσθέσουμε στο χωράφι. Σε βαριά εδάφη πρέπει να χρησιμοποιείται ζεόλιθος σε σπυρωτή μορφή (0,8-2,5 χιλιοστά ή και 2,5-5 χιλιοστά), ενώ σε ελαφρά εδάφη πρέπει να εφαρμόζεται αυτός σε μορφή ανάλογη με αυτήν ενός γηπέδου ποδοσφαίρου!. Βέβαια σε αυτήν την περίπτωση, γίνεται δυσκολότερη η εφαρμογή του στο χωράφι και είναι πιο εύκολη η εφαρμογή του σε νέες φυτεύσεις δένδρων με τοποθέτησή του στο λάκκο φύτευσης. Πρέπει να τον εφαρμόσουμε και σε όλο το χωράφι ώστε να τον βρίσκουν παντού οι ρίζες των δένδρων καθώς θα επεκτείνονται. Ο ζεόλιθος σε μορφή πούδρας μπορεί να διαλλυθεί στο νερό και να ψεκαστεί στο έδαφος ή στα δέντρα και φυτά. Σε αυτή την περίπτωση, η δράση του είναι πιο άμεση. Όταν τον ψεκάζουμε στα φύλλα και τους κορμούς έχουμε διπλό όφελος. πρώτα τη φυτοπροστασία και μετά, καθώς το υλικό καταλήγει στο έδαφος, έχουμε και βελτίωση της γονιμότητας του.
Σε ετήσιες καλλιέργιες, η ποσότητα (100-300 κιλά) εφαρμόζεται στο έδαφος για τρεις ή και περισσότερες συνεχόμενες χρονιές και ενσωματώνεται κάθε φορά αφού προηγηθεί και εφαρμογή των ΕΜ11. Χρειάζεται μια ποσότητα 400-500 κιλών ανά στρέμμα και ενσωμάτωση του στο έδαφος για να γίνει αισθητή η συμβολή του στην αύξηση της παραγωγής, ιδιαίτερα σε βαριά εδάφη. Η ωφέλιμη δράση του είναι μακροχρόνια (ο ζεόλιθος δεν αποσαθρώνεται όπως άλλα υλικά) και για τα επόμενα χρόνια δεν θα χρειαστεί να προσθέσετε άλλο ζεόλιθο. Όσοι κάνετε μίγματα για φυτά σε γλάστρες, αν θέλετε να προσθέσετε ζεόλιθο στο έδαφος σας σε ποσότητα 1% στον όγκο του, τότε πρέπει να προσθέσετε 10 κιλά ζεόλιθου σε κάθε κυβικό μέτρο χώματος. Αν θέλετε συμμετοχή του ζεόλιθου σε ποσοστό 25% τότε πρέπει να προσθέσετε ανα κυβικό μέτρο χώματος 25 κιλά ζεόλιθου. Τέλος, για συμμετοχή του ζεόλιθου σε ποσοστό 5% χρειάζεστε 50 κιλά ανά κυβικό μέτρο εδάφους. Η προσθήκη του ζεόλιθου σε φυτά γλάστρας βοηθά στη συγκράτηση των θρεπτικών στοιχείων στη ριζόσφαιρα που λόγω του περιορισμένου μεγέθους της είναι επιρρεπής σε έκπλυση ( απομάκρυνση) των θρεπτικών στοιχείων κατά τα ποτίσματα.
Πίνακα 2 Σύνοψη των αποτελεσμάτων της χρήσης Ελληνικού ζεόλιθου σε καλλιέργειες
Προσθήκη ζεόλιθου σε ποσότητες 1-2 τόνων το στρέμμα είχα ωσ αποτέλεσμα την αύξηση της παραγωγής μήλων κατά 13-38% (Torii, 1978). Σε φυτεύσεις απωρώνων και πολυετών φυτών, η προσθήκη 2-4 κιλών ζεόλιθου ανά δένδρο θα βοηθήσει στην καλύτερη ανάπτυξη των δενδρυλλίων, ιδιαίτερα σε μη αρδευόμενες εκτάσεις. Ο συνάδελφος Καθ. της Γεωλογίας, Α. Φιλιππίδης (2010) έχει ασχοληθεί συστηματικά με τους συνεργάτες του στη μελέτη των Ελληνικών Ζεόλιθων και διερεύνησε τη χρήση τους και τα οφέλη τους στην γεωργία και κτηνοτροφία (Φιλιππίδης, κ.ά., 2007; Φιλιππίδης και Καντηράνης, 2005). Χρειάζεται όμως μια πιο συστηματική δουλειά, όχι μόνο προς την κατεύθυνση της θρέψης των φυτών σε ομάδες καλλιεργούμενων φυτών μεγάλης οικονομικής αξίας, αλλά και προς την κατεύθυνση της φυτοπροστασίας με νέα πειράματα και επαναλήψεις σε συνθήκες γεωργού σε διάφορες περιοχές.
Σε δημοσίευμά του ο Καθηγητής Φιλιππίδης αναφέρει ότι η προσθήκη ζεόλιθου αυξάνει την παραγωγή γεωργικών προϊόντων κατά 17-66% και βελτιώνει την ποιότητά τους κατά 4-46%, μειώνοντας παράλληλα τη χρήση λιπασμάτων κατά 56-100% (Πίνακας 2.13). Δεν έχουμε όμως πληροφορίες όσον αφορά την κοκκομετρική σύσταση του ζεόλιθου και τον ακριβή τύπο των λιπασμάτων που χρησιμοποιήθηκαν.
Ειδικότερα, στο σιτάρι διαπίστωσε ότι ο ζεόλιθος, χωρίς την προσθήκη λιπάσματος αύξησε την παραγωγή κατά 29% έναντι του μάρτυρα που δέχθηκε 20 κιλά λιπάσματος. Στην ορυζοκαλλιέργεια, με λίπασμα λιγότερο κατά 65% από αυτό που δέχθηκε ο μάρτυρας, είχαμε αύξηση της παραγωγής κατά 34%. Στο καλαμπόκι, με ένα λιγότερο πότισμα και χωρίς τα 120 κιλά λιπάσματος που δέχθηκε ο μάρτυρας, είχαμε αύξηση της παραγωγής κατά 50%.
Ανάλογου μεγέθους αυξήσεις της παραγωγής είχαμε σε καλλιέργειες ντομάτας, αμπέλου και ακτινιδίων ενώ στο πείραμα με το βαμβάκι η αύξηση της παραγωγής ήταν κατά 17%. Τα πολύ θετικά αυτά πειράματα πρέπει να επαναληφθούν και με άλλες καλλιέργειες και με άλλους ερευνητές και σε άλλες περιοχές της χώρας γιατί τέτοιου μεγέθους αυξήσεις της παραγωγής και μάλιστα με λιγότερα ή και καθόλου λιπάσματα, είναι ιδιαίτερα καλοδεχούμενες από τους δεινά δοκιμαζόμενους αγρότες της χώρας μας.
Πειράματα του ΕΘ. Ι. ΑΓ. Ε. και συγκεκριμένα του Ινστιτούτου Προστασίας Φυτών (Ζαρταλούδης και άλλοι, 2011 και 2011α), απέδειξαν ότι ο φυσικός ζεόλιθος (κλινοπτιλόλιθος) συνδυάζει πολλές ιδιότητες, τόσο φυτοπροστατευτικές όσο και βελτιωτικές της ποιότητας και ποσότητας της παραγωγής. Συγκεκριμένα, στο ραπανάκι ο μέσος όρος βάρους του ριζοκόνδυλου ήταν 72,2% μεγαλύτερες από τον αντίστοιχο του πειραματικού τεμαχίου που δεν δέχθηκε ζεόλιθο, στο παντζάρι 151,6% και στο κρεμμυδάκι 49,8% μεγαλύτερες ως προς το μήκος και 81,7% ως προς τη διάμετρο. Η φυτοπροστατευτική δράση του ζεόλιθου αποδείχθηκε με την καλλιέργεια αγγουριού σε έδαφος προσβεβλημένο με φυτοπαρασιτικούς νηματώδεις στο οποίο το πειραματικό που δέχθηκε τον ζεόλιθο έδωσε παραγωγή 11,8 αγγουριών χωρίς συμπτώματα έναντι 7 του μάρτυρα που είχε εμφανή τα συμπτώματα της προσβολής από τους νηματώδεις (Ζαρταλούδης κ. ά., 2011α).
Από τη χρήση του, διαπιστώθηκε ότι ευνοούνται ιδιαίτερα οι καλλιέργειες: αμπέλι, ελιά, ροδακινιά, βερυκοκιά, εσπεριδοειδή, λοιπά οπωροφόρα, πατάτα, τομάτα, αγγούρι, πιπεριά, μαϊντανός, λοιπά λαχανικά. Πηγή: http://zeolithos.gr/arthra-arkhikes/einai-zeolithos2.html
